श्री स्वामी जगद्गुरू शंकराचार्य विद्याशंकरभारती, पीठ करवीर यांनी वैदिक परंपरा जोपासणाऱ्या व्यक्तींच्या कार्याला धर्मपीठाकडून मान्यता मिळावी, त्यांचा आणि त्यांच्या कार्याचा उचित गौरव व्हावा, या उद्देशाने श्री आद्य शंकराचार्य वैदिक पुरस्कार देण्यास आरंभ केला. वैदिक क्षेत्राबरोबरच धार्मिक, कला, सांस्कृतिक, सामाजिक क्षेत्रातील व्यक्तींना मानचिन्ह, मानपत्र देऊन गौरव करण्यास सुरुवात केली.
श्री आद्य शंकराचार्य वैदिक पुरस्कार – पीठ करवीर
भारताच्या आध्यात्मिक आणि सांस्कृतिक परंपरेमध्ये वैदिक परंपरेचा अतुलनीय वारसा आहे. या महान परंपरेचे जतन, संवर्धन आणि प्रचार व प्रसार करणाऱ्या व्यक्तींना उचित सन्मान मिळावा, त्यांच्या कार्याचा गौरव व्हावा, आणि त्यांना पुढील कार्यासाठी प्रेरणा मिळावी या उद्देशाने श्री स्वामी जगद्गुरू शंकराचार्य विद्याशंकरभारती, पीठ करवीर यांनी श्री आद्य शंकराचार्य वैदिक पुरस्कार सुरू केला आहे. हा पुरस्कार केवळ वैदिक क्षेत्रापुरता मर्यादित नसून, धार्मिक, कला, सांस्कृतिक आणि सामाजिक कार्य करणाऱ्या व्यक्तींना सन्मानित करण्यासाठी प्रदान केला जातो.
पुरस्काराचा हेतू आणि उद्दिष्टे
१. वैदिक परंपरा जपणाऱ्या व्यक्तींच्या कार्याचा उचित सन्मान करणे.
२. धार्मिक, आध्यात्मिक, कला, सांस्कृतिक आणि सामाजिक क्षेत्रांमध्ये योगदान देणाऱ्या व्यक्तींना प्रेरित करणे.
३. समाजातील वैदिक आणि सांस्कृतिक मूल्यांची जपणूक व वृद्धी करणे.
४. भारतीय संस्कृती आणि परंपरांचा प्रचार व प्रसार करणाऱ्या व्यक्तींना गौरविणे.
५. युवा पिढीला वैदिक परंपरेच्या अभ्यासासाठी आणि संशोधनासाठी प्रोत्साहित करणे.
पुरस्काराचे स्वरूप
श्री आद्य शंकराचार्य वैदिक पुरस्कार अंतर्गत मान्यवर व्यक्तींना खालील प्रकारे गौरविण्यात येतेः
१. सन्मानचिन्ह – पारंपरिक आणि वैदिक महत्त्व असलेले विशेष स्मृतिचिन्ह.
२. मानपत्र – त्यांच्या कार्याचा गौरव करणारे अधिकृत प्रमाणपत्र.
३. विशेष शाल व फेटा – भारतीय परंपरेनुसार सन्मान करण्यासाठी.
४. निधी स्वरूपात आर्थिक सन्मान – काही निवडक पुरस्कारार्थींना त्यांच्या कार्यास चालना देण्यासाठी आर्थिक मदत.
पुरस्कारासाठी निवड प्रक्रिया
पुरस्कारार्थींची निवड करण्यासाठी एक विशेष समिती कार्यरत असते. या समितीमध्ये विद्वान, धर्मगुरू, सामाजिक कार्यकर्ते आणि अन्य मान्यवरांचा समावेश असतो. निवड प्रक्रियेमध्ये खालील बाबींचा विचार केला जातोः
१. वैदिक, धार्मिक किंवा सांस्कृतिक क्षेत्रातील योगदान: संबंधित व्यक्तीने केलेले कार्य समाजासाठी उपयुक्त आणि प्रेरणादायी असावे.
२. कला, संस्कृती आणि समाजसेवा क्षेत्रातील योगदान: भारतीय कला आणि संस्कृतीच्या जतनासाठी किंवा समाजसेवेसाठी केलेले विशेष कार्य.
३. जनजागृती आणि प्रचार व प्रसार: भारतीय परंपरेच्या जतनासाठी, वेद, उपनिषदे आणि संस्कृतीच्या प्रचारासाठी घेतलेले विशेष उपक्रम.
४. संशोधन आणि अभ्यास: भारतीय धर्मशास्त्र, वेद, तत्त्वज्ञान किंवा संस्कृतीवर आधारित संशोधन किंवा लेखन कार्य.
गेल्या वर्षीच्या काही सन्मानित व्यक्ती
(उदाहरणार्थ, येथे काही निवडक व्यक्तींची नावे नमूद करता येतील. आपण यासाठी निश्चित नावांची यादी दिल्यास ती समाविष्ट करता येईल.)
पुरस्कार वितरण सोहळा
श्री आद्य शंकराचार्य वैदिक पुरस्कार वितरण सोहळा भव्य आणि पवित्र वातावरणात पार पडतो. हा सोहळा विशेष धार्मिक आणि सांस्कृतिक कार्यक्रमांसह साजरा केला जातो. जगभरातील संत, महंत, धर्माचार्य आणि समाजातील प्रतिष्ठित व्यक्ती या सोहळ्याला उपस्थित राहतात. वैदिक मंत्रोच्चार, धार्मिक विधी आणि पारंपरिक नृत्य-संगीताने हा सोहळा अधिक भव्य आणि मंगलमय बनतो.
पुरस्कारासाठी नामांकन प्रक्रिया
पुरस्कारासाठी योग्य असलेल्या व्यक्तींच्या नावांची शिफारस करण्यासाठी विशेष अर्ज प्रणाली ठेवण्यात आली आहे. इच्छुक व्यक्ती किंवा संस्थांनी खालील प्रक्रियेनुसार नामांकन करू शकतेः
१. अर्ज सादर करणे: संस्थेच्या अधिकृत संकेतस्थळावर (https://shankaracharyakarveer.org/) अर्ज डाउनलोड करून भरावा किंवा ऑनलाईन फॉर्म भरावा.
२. कार्याचा तपशील: संबंधित व्यक्तीने केलेल्या कार्याचा तपशील आणि त्याचे समाजावर झालेले परिणाम स्पष्ट करावे.
३. पुराव्यासह शिफारस पत्र: संबंधित व्यक्तीच्या कार्याची पुष्टी करणारे शिफारस पत्र आणि पुरावे संलग्न करणे आवश्यक आहे.
४. समितीमार्फत तपासणी आणि अंतिम निवड: नामांकन प्राप्त झाल्यानंतर, विशेष समिती योग्य उमेदवारांची निवड करेल आणि अंतिम पुरस्कारार्थी जाहीर केले जातील.
श्री आद्य शंकराचार्य वैदिक पुरस्कार हा भारताच्या प्राचीन आध्यात्मिक आणि सांस्कृतिक परंपरेचा गौरवशाली सन्मान आहे. हा पुरस्कार केवळ एका व्यक्तीचा गौरव करण्यापुरता मर्यादित नाही, तर संपूर्ण समाजाला वैदिक आणि धार्मिक परंपरांच्या जतनासाठी प्रेरित करणारा आहे. प्रत्येक नागरिकाने, संस्था आणि युवकांनी या कार्यात सक्रिय सहभाग घ्यावा आणि आपल्या वैदिक संस्कृतीच्या जतनासाठी योगदान द्यावे, हीच नम्र विनंती.